het rijk aan de graslandvlindertjes !

bloemrijke graslanden ? waar vind je ze nog ...

De voorjaarsgeneratie is helaas verdwenen, alhoewel dit jaar deze ietwat uitloopt vanwege de lange winter. Na de Juni-dip, ( wisseling van voorjaarsvlinders naar zomervlinders waardoor je in een vlinderluwe fase terecht komt ) is de tijd aangebroken voor de 'speciallekes'. Deze soorten dagvlinders stellen heel andere eisen aan hun omgeving dan de voorbije soorten die we gezien hebben in het voorjaar. Deze groep van dagvlinders zijn ook heel wat kleiner en komen vooral voor in bloemrijkere schralere graslanden. Ze behoren allen tot de groep van de Blauwtjes. Deze prachtige graslandvlinders worden niet veel gevonden omdat hun specifieke biotopen smelten als sneeuw voor de zon. Zo kan je de toestand in Vlaanderen jammergenoeg ook voorstellen. Dit soort biotopen geraken meer en meer versnipperd waardoor genetische verarming dreigt. In deze editie proberen we een overzicht te geven van de soorten die in ons projectgebied voorkomen, en de moeilijkheden die zich kunnen voordoen bij determinatie. Geniet nu naar het zoeken naar deze prachtige kleine juweeltjes in bloemrijke schralere graslanden ! Op de foto een vergeten stuk spoorweg perceel op Oudenbos Lokeren. Deze stukjes zijn kalkrijk, bloemrijk en zijn nog een waar paradijs voor onze dagvlinders die graag in zulke biotopen vertoeven. Jammer genoeg verdwijnen ook deze pareltjes één voor één.

Icarusblauwtje

foto voorvleugel onderkant : Het Icarusblauwtje heeft een zwarte wortelvlek ( rode cirkel ), die bij het Bruin blauwtje afwezig is ! Opgelet er komen soms ook Icarusblauwtjes voor zonder wortelvlek.
foto achtervleugel onderkant : de rode streep toont 3 typische vlekken, die in één lijn staan waarvan de onderlinge afstand gelijk is. Bij het Bruin blauwtje ligt de middelste stip onder deze rode lijn, en is de onderlinge afstand ongelijk.

Dit dagvlindertje wordt als algemeen beschouwd, maar het is niet meer zo evident om deze nog terug te vinden. Op sommige plaatsen waar het beheer goed wordt uitgevoerd, kan je ze nog met tientallen vinden. De bermen langs wegen en velden worden nadelig beheerd ifv dagvlinders en biedt geen enkele overlevingsmogelijkheid voor de soort. Het agrarische Vlaamse landschap is al helemaal geen thuis meer voor dit blauwtje, waardoor er niet veel ruimte overschiet. Plaatsen met Rolklaver ( waardplant ) in een bloemrijke schralere omgeving genieten de voorkeur. Het mannetje is hemelsblauw op de bovenkant en zou met het Boomblauwtje kunnen verwisseld worden. Het Icarusblauwtje blijft echter in de graslanden rondvliegen, terwijl hetBoomblauwtje heel weinig de grond bezoekt, en liever in de kruinen en struiken vertoeft.
Vrouwtjes Icarusblauwtje zijn dikwijls bruin op de bovenkant, maar ook soms deels tot bijna helemaal blauw bestoven. Aan de vleugelrand achteraan zijn duidelijke oranje maanvlekken te zien. De volledig bruine wijfjes  worden nogal snel verkeerdelijk op naam gebracht als Bruin blauwtje. Voor deze verschillen moeten we echter de onderkant bekijken. Dus allen weer aan het vlindernet, want ze zijn echt wel te klein en te snel om ze zo maar te bekijken, laat staan de onderkant ! En door foto's te nemen, kan je ze 's avonds nog eens goed in detail bekijken op je PC.

Bruin blauwtje

onderkant voorvleugel: Bij het Bruin blauwtje geen wortelvlek ( rode pijl ) zoals bij het Icarusblauwtje, dus dit is een heel belangrijk kenmerk op voorwaarde dat je de onderkant van de voorvleugel natuurlijk kan zien.
onderkant achtervleugel: de 3 typische vlekken staan niet in één lijn. De middelste stip staat duidelijk onder de rode lijn, en de onderlinge afstand is niet gelijk ( middelste stip staat dichter bij de voorste stip )

Het Bruin blauwtje is veel wijder verspreid dan het Icarusblauwtje. 10 jaar geleden was er bijna geen sprake van dit bruine vlindertje en werd deze als zeldzaam beschouwd. Dit is echter niet meer het geval want het Bruin blauwtje komt bijna in elk km hok voor van Vlaanderen. Dit heeft het kleine vinnige dagvlindertje te danken aan Ooievaarsbek sp. die zowat overal voorkomt. Het Bruin blauwtje kan een ruigere omgeving ook best smaken, terwijl zijn broer het Icarusblauwtje het liever bloemrijker en schraler heeft. Zowel de mannetjes als vrouwtjes zijn bruin op de bovenkant en vandaar soms de verwarring met de bruine exemplaren van het Icarusblauwtje wijfje. 

Kleine vuurvlinder

foto: Bovenkant voorvleugel fel glinsterend oranje met bruine rand, binnenveld met vele typische stipjes in geordende rijen. Bovenkant achtervleugel in een bruin veld met achteraan een doorlopende oranje band van maanvlekken. Onderkant voorvleugel idem als bovenkant. Onderkant achtervleugel licht bruin veld met diffuse vlekjes ( typisch voor Kleine vuurvlinder en dus geen verwarring mogelijk met andere Vuurvlinders in België )

De Kleine vuurvlinder heeft zijn naam niet gestolen, want vers uit de pop toont hij zijn vurige kleuren. Waar Schapenzuring - haar favoriete waardplant - voorkomt, kan je dit snelle dagvlindertje tegenkomen. Zowel in droge als natte graslanden vertoeven ze graag. Ook in tuinen kan je ze geregeld tegenkomen. Niet te missen met de andere blauwtjes, maar wel met een nachtvlindertje. De Bruine daguil wordt veel versleten als Kleine vuurvlinder vanwege zijn ook gelijkende vluchtpatroon. Goed uitkijken dus, m.a.w. het vlindernet gebruiken.

Hooibeestje

foto: De onderkant van het Hooibeestje lijkt op een wollige mantel. Er is weinig tekening te zien op de onderkant van de achtervleugel. Op de onderkant van de voorvleugel komt in de apex ( vleugelpunt ) een oogje voor. De bovenkant zien is een rariteit omdat het dagvlindertje altijd met de vleugels toe zit. Dit wordt gedaan omdat zij zich opwarmen met de zijkant naar de zon. Daarna draaien ze zich, om de andere zijde te zonnen. 

Deze prachtige dagvlinder behoort ook tot onze soorten die het moeilijker krijgen wegens biotoopverlies. Schralere graslanden afgewisseld met ruigere delen. Deze dagvlinder is gebaat bij een extensief graasbeheer en komt veel voor in gebieden waar veel konijnen zitten. Deze zorgen voor de kort gegeten stukjes grasland waar zij snel kunnen opwarmen. Het Hooibeestje vliegt in 2 generaties en de tweede heeft zijn maximum in de eerste week van Augustus. Daarover later meer in één van de volgende dagvlinderflashen.

Agenda

Zaterdag 22 juni 
Op zoek naar dagvlinders in de Serskampse bossen
i.s.m. Werkgroep Dagvlinders van de Vlaamse vereniging voor Entomologie ( VVE WG Dagvlinders )

Vandaag trekken we naar de vallei van de Serskampse beek. Deze vallei, op het grondgebied van Serskamp, Wetteren en Smetlede, wordt gekenmerkt door uitgestrekte oude bossen, heiderelicten en een mozaïek van kleine landschapselementen. Het ideale biotoop voor onder andere dalkruid, muskuskruid, bosgeelster en de zeldzame kamsalamander. Maar ook op vlindervlak is het gebied een aanrader. Naast soorten zoals dagpauwoog, gehakkelde aurelia en icarusblauwtje, komen ook het koevinkje en de eikenpage voor in de bossen van Serskamp. Speciale aandacht gaat naar de kleine ijvogelvlinder die sinds 2000 zijn areaal uitbreidt in Vlaanderen. Zoek jij met ons mee?
Meer informatie over deze activiteit lees je hier.
Afspraak: om 9 uur aan de kerk van Serskamp, deelgemeente van Wichelen.
Info: van aan de kerk wordt er gecarpoold naar de verschillende delen van het gebied.
Meebrengen: vlindergids, eventueel verrekijker.
Contact: Philippe Van de Velde, 0472 63 58 14.


Zaterdag 13 juli
Dagvlinders en andere insecten in de Viroin

We brengen een bezoek aan een van de hotspots van Belgie : de vallei van de Viroin, Nismes en omgeving. Bekend voor zijn kalkgraslanden met zeldzame planten, dagvlinders en andere insecten. We bezoeken achtereenvolgens Roche a Lomme, Fondry des Chiens, verschillende Tiennes, ... Let op : deze activiteit gaat enkel door bij mooi weer !
Afspraak: we vertrekken rond 7 uur vanuit de omgeving van Lokeren met carpool. Terugkomst voorzien rond 20 uur.
Inschrijven is noodzakelijk bij Kurt Jonckheere, kjon[at]yucom.be, of gsm 0473 32 80 09.
Ten laatste op woensdag 10 juli bij Kurt met vermelding van:
- adres (zo kunnen we optimaal een opstapplaats kiezen)
- aantal personen
- kan je eventueel naar de Viroin voeren ? De kosten worden gedeeld onder de carpoolers. 
- kan je tot op een opstapplaats in Lokeren geraken ?
- GSM-nummer : Afhankelijk van de weervoorspellingen beslissen we op donderdag 11 of vrijdag 12 juli of de activiteit doorgaat.
Meebrengen : lunchpakket, stapschoenen, vlinder- en andere insectengidsen, eventueel fototoestel.
Prijs: We rijden in carpool en verdelen de kosten.

zondag 1 september 
bezoek van kleinschalig dagvlinderproject 'Oude Leiearm' te Kuurne.

Kleinschalig dagvlinderproject in het reservaat ' de Oude Leiearm' te Kuurne, van 14h00 tot 16h00. Afspraak aan het monument 'Den Hert', Gentsesteenweg te Kortrijk. Parkeren op de parking van 'West-Paints', Gentse steenweg 240 te Kortrijk, recht tegenover het monument ' Den Hert'.
Voor meer info zie www.phegea.org
 

zaterdag 7 september 
is de eerste vergadering van de VVE WG Dagvlinders van het najaar. 

De vergadering zal vooral gewijd worden aan de 2013 observaties en geïllustreerde reisverslagen.
Meer info later. Hou deze datum alvast vrij !
Het aanbod is zeer divers en zeer verrijkend !

.